www.filologiapolska2010.fora.pl

[Julia]

Wyklad z Kaczynskim 19.03.2011 (nie jest dokonczony, a wszystkie nazwy sa ze słuchu)


Wybitny tworca tragedii we Francji - Racine (na poprzednim wykladzie bylo cos jeszcze a'propos pierwszego - ten jest drugi) Tworzyl w 17 wieku. 1667-77 > w tym czasie pisze. Stworzyl odmienny od kornejowskiego typ tragedii i i bohatera antycznego. Dla Racinego to co dla Korneja bylo sprawa z ktora musial sie zmagac, bylo oczywistoscia- on na tym sie wycohowal. Jego tragedie sa regularne, spelniajace wszystkie wymogi. Roznica miedzy tymi tworcami polega na stworzeniu przez Racina nowego typu konfliktu, tragedii, bohatera. 1667 - poczatek jego pisania. Zaczynal jako aktor, pozniej jako pisarz komedii. Wyszedl z teatru Moliera.\par
Zmiena oblicza klasycystycznego teatru: \par
-wielkosc herosa nad czlowieka, \par
-wprowadza na scene ludzi opetanych namietnosciami. Postacie osiagaja dno upadku nie potrafiac zapanowac nad uczuciami. \par
-ludzie sa zajeci osobistymi problemami, nie tylko problemami panstwa. \par
Racine wychowany byl w srodowisku jansenistow (odmiana chrzescijanstwa) charakterystyczne dla nich bylo surowe pojmowanie losu czlowieka - skazonego grzechem pierworodnym, ktorej zbawienie zalezy wylacznie od Boga. Czlowiek zmuszony wrecz do upadkow. Teoria predystynacji - neguje wolna wole czlowieka - sa skazani na potepienie, badz nie. Zle uczynki sa tlumaczone ta teoria. Gdy Racine zwiazal sie z teatrem porzucil to srodowisko rodzinne, ale jednak gdzies zakorzenily sie w nim pewne teorie, widzenie czlowieka jako istoty skazonej i sklonnej do upadku. Takimi przedstawia swoich bohaterow. Kazda jego tragedia stanowi pewna rozprawe, gdzie oskarzonym i oskarzycielem jest ta sama osoba. Rozum bohaterow sluzy do bezlitosnej analizy wlasnych slabosci. Sfera zadz, namietnosci, szalenstw czlowieka daje sie opisac, ale nie opanowac. Bohater wie co jest sluszne, ale nie potrafi tego zrobic. Motyw samobojstwa - u Racina pojawia sie bardzo czesto. Bohater zdaje sobie sprawe z nieprawosci, ze swojego upadku i zadaje sobie smierc. Tematyka miala byc pobierana z antyku, aby czas podkreslil jej wage. Racine tak robil, ale nie zawsze. Jego dzielo 'Bajazid' dzieje sie na dworze sultanskim - podstawy wiedzy do napisania tego dziela mial z opowiesci ambasadora Francjii. W przedmowie mowi, ze siegal po temat wzglednie nowy, gdyz odleglosc geograficzna mogla zastapic odleglosc czasowa. Historia sultana, ktory wyrusza na wyprawe wojenna zostawiajac dwor wezyrowi, najlepszej zonie zostawia prawo decyzji o zyciu lub smierci uwiezionego brata - Bajazeta. Roksana - zona, pod wplywem intrygi wezyra zakochuje sie w Bajazecie. On jednak kocha swoja kuzynke. Roksana odkrywa ten zwiazek i palajac zadza zemsty proponuje mu ocalenie w zamian za slub i asystowanie przy smierci jego ukochanej. Bajazyt odmawia, wiec Roksana kaze go udusic. Niewolnik zabija Bajazeta i Roksane, myslac, ze ta jest jego kochanka. Roksana to pierwsza Racinowska postac kobieca, chodz inne-wczesniejsze juz zapowiadaly nadejscie takiej osoby, gdyz mialy juz jakies jej cechy np. Hermiona. Bohaterkami jego tragedii sa kobiety ulegajace namietnoscia. Kobiety, ktore sa niewolnicami wlasnych uczuc czesto sprzecznych z jakimis ogolnymi zasadami. Bohaterki nie wahaja sie sprzeniewierzac swoim obowiazkom. Grozne staja sie, gdy zostaja zranione, odrzucone. Dopiero wtedy jednak staja sie godne wspolczucia, sa nie tyle zbrodniarkami, co ofiarami. Wyjsciem z tego, kulminacja jest smierc. Kolejna tragedia - 'Fedra' to ostatnie dzielo Racina - kulminajace i zawierajace wszystko. Tezeusz - krol wyruszyl na wyprawe wojenna i nie daje znaku zycia. Jego pozostawiona zona Fedra pograza sie w cierpieniu, gdyz pala miloscia do Hipolita - pasierba. Gdy nadchodzi wiesc o smierci Tezeusza, Fedra za namowa wyznaje Hipolitowi milosc. Hipolit z oburzeniem ja odtraca i wtedy okazuje sie, ze Tezeusz jednak zyje i powraca do domu. Fedra go unika, jej przyjaciolka chcac ja uchronic mowi Tezeuszowi, ze Hipolit sie do niej zalecal podczas jego nieobecnosci. Tezeusz wygania syna. Fedra chce sie przyznac do winy, ale gdy przychodzi do meza dowiaduje co powiedzial Hipolit tlumaczac sie przed krolem - powiedzial prawde, ze ten kocha Alicye swoja kuznke. Gdy Fedra sie o tym dowiaduje rezygnuje z wyznania prawdy mezowi i przyznania sie winy. Dopiero po smierci Hipolta Fedra przyznaje sie do wszystkiego i popelnia samobojstwo (Wypija trucizne i zanim ta zaczyna dzialac pod wplywem emocji wszystko wyznaje). Fedra jest idealnym przykladem Racinowskiej tragedii. Wie od poczatku, ze robi zle, ale jej namietnosc przewaza nad rozumem. Oskarza sama siebie, ale gdy pojawia sie okazja, dazy do spelnienia swoich celow - kierowanych emocjami. Jej gotowosc do ofiary jest ogromna - zalamuje sie gdy dowiaduje sie, ze Hipolit kochal inna. Fedra to najdoskonalsze wcielenie Racinowskiej bohaterki. Tragiczne rozdarcie pomiedzy swiadomoscia pomiedzy tym co prawe i dobre, a czynami dyktowanymi przez namietnosc. Sa to postacie ponadczasowe - zgodnie z zalozeniami antycznej tragedii. Twierdzi sie, ze Racine powrocil do antycznej tragedii, a w szczegolnosci do pojecia fatum. Fatum, ktore ich przesladuje tkwi w samych bohaterach, w ich psychice. Zdarzenia w tragedii Racina sa drugorzedne, na pierwszym planie jest analiza psychologiczna bohaterow. Najwaniejsze sa monologi. Postacie sa jednoczesnie sprawcami i ofiarami. Jest to swiadectwem geniuszu Racina - takie przedstawienie postaci ('pieknie mowiace bestie'). Ukazuja najciemniejsze strony ludzkiej natury.\par
\par
Kolejnym pisarzem, tym razem komedii byl Molier. Byl najlepszym pisarzem komediowym wszechczasow. Tak naprawde to stworzyl owczesna komedie - odpowiadajaca wymaganiom widzow. Wywodzila sie ona z tragikoedii, z farsy i z komedii pasterskiej (odmiana sielanki). Zaczerpnal z nich elementy, ktore stworzyly u niego calosc. Z farsy - srodki wywolywania efektow komicznych, tematyke z komedii pasterskiej. Postacie to pelnokrwiste charaktery posiadajace mnostwo cech, i przedstawiajace rozne typy osob (kokietka, obludnik, zlodziej, swiety). Bogato scharakteryzowane indywidualnosci. Nie sa to postacie schematyczne. Molier wywodzil sie z rodziny mieszczanskiej, ojciec byl tapicerem. Rzemieslnikiem, ale z wyzszej polki bowiem pracowal dla krola. Molier ukonczyl studia prawnicze. Gdy mial 21 lat wszystko rzucil i za spadek po matce zalozyl zespol teatralny i wyruszyl na dwunastoletnia wluczege po prowincji Francji. Byla to dla niego druga szkola - szkola prawdziwego zycia. Typy ludzkich postaci przedstawione w komediach Moliera czesto sa wziete z jego zycia. Molier jest szefem przedsiewziecia, rezyserem, aktorem i glownnym dostawca repertuaru. Utwory, ktore pisal nie byly utworami powaznymi. Byly to raczej farsy i krotkie dowcipy. Po 12 latach gdy wraca do Paryza jest czlowiekiem doswiadczonym. To wtedy powstaja jego najwieksze dziela. 1658 - po raz pierwszy wystepuja przed oliczem krola. 'Pocieszne wykwintnisie' powstaja rok pozniej jako jedno z lepszych dziel Moliera. Dzielo to jest aktualna satyra na paryskie salony i panujaca w nich sztuczna wykwintnosc. Wymierzona byla w paryskie nasladowanie wykwintnosci. Zyskal tym grupe wrogow. Komedia pokazuje juz dalszy ciag kariery Moliera. Charakterystyczne bedzie dla niego laczenie farsowych chwytow z powanymi problemami w rzeczywistosci. Bedzie zyskiwal tym liczna grupe wrogow z kazda swoja komedia. Czesto tylko zyczliwosc krola pomagala mu uchodzic przed wsciekloscia owych srodowisk. Po premierze (1662) 'Szkola zon' nastapil pierwszy atak na Moliera. Sama historia sciagnela na niego zarzut niemoralnosci. Po tym napisal 'krytyke szkoly zon', gdzie toczy sie dyskusja na temat tych zarzutow. Nie neguje istnienia zasad, ale uwaza je za uwagi, ktore nie ujmuja przyjemnosci. Prawdziwy skandal wybuchl dwa lata pozniej gdy 'Hipokryta' pojawila sie w zestawie komedii napisanych dla krola. Z wersji przerobionej 5 aktowej dopiero po 5 latach powstal 'Swietoszek'. Po 'Hipokrycie' chciano wydac Moliera na stos za napisanie tego dziela. Nawet mniej zapalczywi tez twierdzili, ze przesadzil dlatego, ze historia bodzi zarowno w obludnikow jak i w ludzi poboznych. Starajac sie odeprzec zarzuty Molier dodal postac Kleanta - ktory jest rzecznikiem prawdziwej poboznosci. W wersji pierwszej nie bylo takiej postaci. Bohaterowie komedii sa pelni cech i charakteru, kazda z nich moglaby byc glownym bohaterem osobnej komedii. Swietoszek uzywa stylizacji jezykowych w zaleznosci od sytuaci w jakich sie znajduje. Pojawia sie postac rezona - postaci nie komicznej, wyglaszajacej sady, z ktorymi powinna utorzsamiac sie publicznosc. Wyrzuca sie czasem Molierowi sztucznosc zakonczenia swietoszka. wtracenie sie sily wyzszej, zakonczenie nie wynikajace z przebiegu zdarzen. U Korneja jest jednak podobnie - wyzsza racja stanu sadzi o zakonczeniu. Ciagle konflikty w zyciu osobistym Moliera sprawiaja, ze jego komedie staja sie coraz bardziej smutne i gorzkie np. 'Mizantium' - mozna miec watpliwosc czy to nadal jest komedia. Jednak w postaci glownego bohatera - Alcesta mozna sie doszukiwac komizmu tego, iz sam sobie jest winien swojego losu. Nie potrafi trzezwo myslec, nie ma zdrowego rozsadku, ani dystansu. Komedia moze stanowic wzor klasycystycznego dramatu. 'Skapcowi' mozna wiele zarzucic. Wiele oklepanych chwytow, zaporzyczenia, sklecona byle jak fabula, poza glownym bohaterem brak wyrazisych postaci. W Harpagonie zawarl wszelkie rysy skapca. Tam bohater dla pieniedzy jest w stanie poswiecic los swoich dzieci, byl lichwiarzem, i inne drobne rzeczy... Do farsy Molier siegal az do konca zycia. Skapiec bez chwytow farsowych bylby tragedia. Bywalo tez odwrotnie, ze w farse wplatal powazne mysli. Ulubil sobie postacie lekarzy, ktorych krytykowal.......

[Magda]

wykład z dn. 16.04.

Wykład HLP.
Twórczość Ignacego Krasickiego.
Kolejnym gatunkiem typowo klasycystycznym była satyra.
Obok bajki satyra jest gatunkiem typowo dydaktycznym, a wiec cieszącym się dużym wzięciem w literaturze polskiego klasycyzmu. Była wykorzystywana do kampanii typowo oświatowej.
Jest on autorem dwóch cykli, serii satyr. Skupia się wyłącznie na diagnozie, nie formułuje dokładniejszych wskazań moralizatorskich. Pod tym względem przedstawia się nieco prościej. Uprawia on satyrę bezimienną, mówi o wadach, a nie osobach. Są to satyry pełne obrazków wziętych z życia, scenek obyczajowych, ale nikogo personalnie atakujących. Podobnie jak w cyklach Naruszewicza. Podmiot jego satyr jest przemyślnie wykreowany. Nie jest to mentor, kaznodzieja, pouczający odbiorców, ale raczej coś w rodzaju brata, szlachcica, który zwraca się do tej społeczności w taki naturalny sposób. Charakterystyczne jest używanie 1 os. l.mn. w zwrotach pouczających, moralizatorskich „my jesteśmy grzeszni, my musimy się poprawić”, co budzi zaufanie do takiego mówcy, który czuje jakąś wspólnotę z tym pouczającym, a mówca nie zraża do siebie odbiorców, ale traktuje ich jak równych sobie. Ulatwia to akceptacje tych pouczen przez odbiorcow – captatio benevolentiae – nastawia odbiorcę przychylnie do mówcy. Częścią tego zjednywania sobie odbiorcy jest tez odwoływanie się przez Krasickiego do etosu szlacheckiego, wczesnej sredniej szlachty. Krytykowane wady przedstawiane są jako odejście od tego etosu – podmiot satyr nie namawia odbiorcow, żeby się zupełnie zmienili, odwoluje się do wartości cenionych i znanych, wskazuje ze odchodzą od tego eposu i ze powinni do niego powrocic.
Mit poczciwych przodków – przekonanie ze dawniej było lepiej, tak jak należy, i należy do tych dawnych obyczajow wrocic. W tworczosci Krasickiego jest to pewien wariant mitu złotego wieku. Krasicki nie byłby sobą gdyby na takim prostym dydaktyzmie w satyrach poprzestał. Niektóre z jego satyr sprawiają wrazenie jakby sam autor wątpił w to co mówi (np. pijaństwo). W niektórych („pochwała wieku”) czytelnikowi zostawia rozwianie wątpliwości - brak ostatecznego poglądu. Takie zabiegi podważają dydaktyczny charakter satyry, która powinna jednoznacznie pokazać co ma na celu. „Satyra do króla” – rozpoczęcie, dedykacja. Krasicki wygłasza tu panegiryk na cześć Stanisława Augusta, a jednocześnie wygłasza go w formie krytyki, należy go czytac na odwrót. Zabieg ten był na tyle subtelny ze sam adresat nie do końca zrozumiał intencje poety, naruszona została perswazyjna skuteczność – nastąpić może nieporozumienie miedzy nadawcą a odbiorcą. Mówiąc inaczej, woli pojsc w kierunku większego wyrafinowania artystycznego. Nie zawsze dochodzi do porozumienia z mentorem.

Powieść.
Ignacy Krasicki jest to pierwszy polski tworca powieści. „Mikołaja Doświadczynskiego przypadki”
Gatunek ten nie był uwzgleniany przez poetyki klasycystyczne. Stawiany był poza nawiasem. Ale wg Krasickiego powieść ma wiele wspólnego z doktryną klasycystyczną. Przestrzeganie zasady prawdopodobieństwa, nie karmią odbiorcę fantazjami, jak w przypadku romansu. Jedność akcji – fabula skupia się na przedstawieniu dziejów jednej postaci – tu mikołaja doswiadczynskiego – nie ma tu wątkow pobocznych. Postac ta jest zarazem narratorem, bo powieść jest stylizowana na pamiętnik, wspomnienia spisane po latach – epicki dystans narratora – bohatera, który miał zapewniać porzadane uogólnienie opisywanych zdarzeń, a takze uwznioślenie. Ten dystans sprawia, ze narrator opowiadając o zdarzeniach nie skupia się na szczegółach , ale raczej na esencji opowiadanych zdarzeń, na moralistycznym komentarzu. Odnoszenie tych spaw jednostkowych do pewnego wyobrażenia pewnego ładu, porządku. Wszystko to razem powoduje ze powieść koresponduje z klasycystyczną doktryną literacka. Te cechy odnoszą się przede wszytkim do tej powieści, ale w innych jego powieściach także można zauwazyc te cechy.
Powiesc edukacyjna. Opowiadająca o procesie edukacji, dorastaniu. Inne powieści Krasickiego są przykładami innych modeli gatunkowych. „pan podstolin” – powieść traktat – fabula jest bez znaczenia, ma charakter pretekstowy, uwaga skupia się na dyskursie postaci, rozmowy na rozmaite zagadnienia. „historia” zaliczana jest do swoistej odmiany powieści pseudohistorycznej. Dlatego ze strona historyczna w takich powieściach jest pewnym kostiumem, a problematyka odnosi się do czasów współczesnych.
W MDP pojawia się jeszcze jeden motyw charakterystyczny dla powieści oświecenia – motyw utopijny – wyspa Nipu. Przechodzi on tu intensywną reedukację. Społeczność utopijna zyjąca w zgodzie z natura, przestrzegająca zasad zycia, antyteza obyczajów. Motyw utopijny bardzo często się pojawia w literaturze oświeceniowej. Krasicki wykorzystal tu pewne pomysły i poglądy Jana Jakuba Russeau – człowieka żyjącego w stanie natury, szczerości w stosunkach międzyludzkich, braku zorganizowanego aparatu władzy, przymusu, religia bez kościoła i dogmatów, wynikająca z potrzeby serca, metody wychowawcze – sposób w jaki Mikołaj jest tam edukowany przez mistrza Xao to są wyraźnie metody zapożyczony z traktatu „emil” Jan Jakub Russeau. Można tu dostrzec także wpływ ideologii sentymentalnej.
Krasicki nie skończył swojej tworczosci wraz z 3 rozbiorem polski. Jego ostatnim dziełem napisanym po rozbiorze są rozmowy zmarłych – fikcyjne dialogi roznych postaci historycznych, refleksyjne dialogi na różne tematy. W obliczu kleski narodowej Krasicki jako klasyk próbuje znaleźć jakiś sens, szuka pocieszenia dla siebie i narodu w roznych wartościach, które trwają mimo zawirować dziejowych. Bo rozbiór przedstawia on jako cos co jest sprzeczne z rozumem, zburzenie ładu i porządku w naturze. Gdzieś pod powierzchnią tych zjawisk sprzecznych istnieje jakiś głębszy sens, problem w tym, żeby go odnaleźć. W ten sposób po raz ostatni Krasicki już jako arcybiskup gnieźnienski, potwierdza swój status oświeconego klasyka – przywiązanie do tej idei racjonalnego ładu o tym świadczy. W swojej tworczości zwiekszyl on istnienie w literturze wielu gatunkow. Ale zarazem wprowadzil do literatury kilka nowych gatunkow, a bez niektórych z nich – powieści przede wszystkim, nie można było sobie literatury wyobrazić.
Jest to już poźniej klasycyzm poddany działaniu innych pradow literackich.
TWORCZOSC DRAMATYCZNA, TEARTALNA.
Tylko Krasicki z tych trzech tworcow pisać komedie (niezbyt udane utwory).
Były to utrory dramatyczne wystawiane na scenie, które miały najszybciej trafiać do odbiorcow, łatwiejszy sposób przekazu, najbardziej zywy.
Z tragedii i komedii na gruncie polskim w czasach stanisławowskich o wiele lepiej rozwinela się komedia. Która zdaniem polskich poetow o wiele lepiej nadawala się do pelnienia funkcji metodycznych. Panna na wydaniu – Czartoryski pisal , ze komedia łagodzi cierpkość napominania zabawową formą. Uczy – bawiąc! W poetych klasycystycznych komedie definiowano zwykle przez porównanie do tragedii, wskazując na cechy wspólne jak koniecznsc przestrzegania regul stosowność, prawdopodobieństwo, wskazywano także roznice (Golański):

Funkcja występku:
W tragedii występek jest przyczyną wielkich odmian i nieszczęść, zdarzeń katastrofalnych.
W komedii występek jest śmieszny i godny wzgardy, ciężar gatunkowy jest zupełnie inny.
Bohaterowie:
W tragedii bohaterami są osoby znaczne wedle tych klasycystycznych reguł.
W komedii – ludzie pospolici, zwyczajni.
Sposób przedstawienia postaci:
W tragedii przedstawia się ludzi jakimi rzadko bywali.
W komedii – jakimi zawsze być zwykli.
Temat:
W tragedii jest wielki, poważny i odległy w czasie.
W komedii są to zdarzenia zwyczajne i współczesne.
Styl:
W tragedii obowiązuje wysoki.
W komedii styl niski.
Cel/funkcja:
W tragedii jest wzbudzenie litości i trwogi.
W komedii wzbudzenie wesołości i obrzydzenie wad.

Nie wszystkie stylizacje były przestrzegane bezwzględnie, np. zdarzały się komedie historyczne. Na ich podstawie odróżniano oba gatunki. Obok tych dwóch gatunkow klasycznych w tworczosci istniały także gatunki inne, związane z innymi prądami, jak drama mieszczańska, komedia płaczliwa, istniała także rokokowa komedia obyczajowa bez dydaktycznego zacięcia (komedia obyczajowa warszawska – „fircyk w zalotach” – zabawa i obraz współczesnego swiata bez obrażania go). Ważnym elementem był jej narodowy charakter. Bo skoro miała pelnic funkcje dydaktyczne, trudno o tym mowic, kiedy przedstawiana była w czasie odległym, a wiec musi dziać się tu i teraz aby to oddziaływanie miało jakieś znaczenie. Czartoryski w pannie na wydaniu mowi, ze natura jest jedna i niezmienna, ale jej kształt i postac przestawia się odmiennie. I dlatego Czartoryski zdawal sobie sprawę, ze czerpano z wzorcow obcych, tłumaczenie komedii, zaleca on bardziej przeróbki, „przestosowywanie”, zachować intrygę i plan z oryginału, natomiast cala reszta miała ulec spolszczeniu – np. obyczaje. Polscy autorzy 18wieczni siegali do dzieł francuskich – do Moliera – przede wszystkim do epigonów Moliera. Efekt dydaktyczny w tych sztukach zapewniało maksymalne uproszczenie charakteru, tak jak skontrastowane ze sobą postacie – pozytywna i negatywna, odbiorca nie ma problemu ze zidentyfikowaniem postaci z która ma się utożsamiać. Do mistrzostwa w unarodowianiu tych komedii doszedł Franciszek Zabłocki. Dopiero badania historyków literatury pokazały ze wszystkie jego dzieła są adaptacjami. Przykładem genialnie przystosowanej komedii zgodnie z receptura Czartoryskiego jest „sarmatyzm”. Zabłocki wzial tu na warsztat komedie 17wiecznego francuskiego autora Hauteroche – jeden z epigonów Moliera – „szlachcie z prowincji” i przerobił imiona i nazwy miejscowości, ale tez normy obyczajowe, społeczne, język postaci, swiat pojęć, dlatego autor ten wydaje się taki arcypolski. Tematem jest tu konflikt miedzy dwiema rodzinami drobnej szlachty, która dzieli miedzy sobą jedna wioskę: Góronosi i Rzegoci. Powodem klotni są pretensje o własność niewielkich kawałków ziemi, ale przede wszystkim względy emocjonalne. Zwaśniowych probuje godzić ich daleki krewny Skarbimir, ale konflikt narasta i zebrana w domu Góronosa szlachta szykuje zajazd na Rzegotę, ale kiedy dochodzi do bijatyki to zamiast panów biją się ich chłopi, ale w końcu miłość miedzy dziećmi obu rodzin pozwala zakonczyc ten konflikt pokojowo. Komedia ta oprócz tego ze tak genialnie spolszczona, była jednym z ostrzejszych wystąpień przeciw sarmatyzmowi – pieniactwo, pycha rodowa, pijaństwo, warcholstwo, zacofanie, pogarda dla ludzi wykształconych. Autor kompromituje te postacie poprzez rozdżwięk miedzy ich deklaracjami a czynami. Burzywoj to typ znany z komedii średniowiecznych, typ zołnierza samochwały. Miedzy ich wyobrażeniami a godnością. W gruncie rzeczy z komedii tej wynika , ze pokolenie starsze jest stracone, ze nie da się ich naprawić. Godza się, ale nie ma zadnej gwarancji, że nie znajdą sobie zaraz kolejnej przyczyny do zwady. Jedyną nadzieją są tu nieliczne wyjątki, np. rozsądny Skarbimir – rezoner (?)- postac ta nie jest smieszna, zawiera wykladnie mądrości. Młode pokolenie jest tu nadziają na przyszłość.
Takich komedii krytykujących sarmatów jest oczywiście więcej, np. Franciszek Bohomolc „małżeństwo z kalendarza”, „czary”. Mimo tego antysarmatycznego nastawienia dość szybko zdano sobie sprawę z tego ze potępiane całej tradycji społeczeństwa sarmackiego nie przynosi skutków, bo oznacza oderwanie od rodzinnych korzeni. Aprobowano już teraz takie cechy sarmackie jak przywiązanie do ziemi, rodziny, kult prostoty i inne. Trzeba było wydobyć te cechy.
U schyłku czasów stanisławowskich lata 70/80 modelem staje się oświecony sarmata – połączenie tych systemów wartości, czyli ktoś w rodzaju pana podstolego z Krasickiego, szanujący pozycje ale tez otwarty na nowości. Postacie z powrotu posła z dzieła JU Niemcewicza: 1) postacie odziane w kontusze, szanujący tradycje, ale myślący już po nowemu – oświeceni sarmaci – i rodzimi i nowocześni, 2) zacofany sarmata starosta gadulski, pełen uprzedzeń, przesądów – typ dawnego sarmaty, ale tez postaci zupełnie inne, ulegające powszechnym modom. Więc zarówno ci zacofani jak i obojętni na sprawy publiczne stoja po jednej stronie barykady przeciwko oświeconym sarmatom. Jest to komedia polityczna, w której pojawia się typowy konflikt dwóch bohaterów o rękę jednej panny. Ci którzy są prywatnie uczciwi, mają też słuszność polityczną a ich przeciwnicy są kompromitowani, co budzi ich nieufność do politycznego życia.
1790 powstaje, 1791 wystawienie. Miała mieć charakter agitacyjny, miała przekonywać do racji, stronnictwa patriotycznego. Wystawiona została kilka miesięcy przed podpisaniem konstytucji 3 maja. W przełomowym dla polakow momencie potępieni zostają na równi i wsteczni sarmaci i obojętni kosmopolici. Ta dydaktyczna komedia polskiego oświecenie nie błyszczy jakąś szczegolna oryginalnością pomysłów i rozwiązań. Wszystkie te komedie realizują wciąż rozne warianty tego samego motywu, głownie zalotów. Taka struktura – zestaw typowych bohaterów, ułatwiala przeprowadzanie tezy dydaktycznej. Wiec artyzm autorow polegał tu nie na wymyślaniu nowych tematow i watków, ale na raczej wzbogacaniu i uatrakcyjnianiu tych już dobrze znanych, np. indywidualizacja postaci, wzbogacanie tych cech typowych o bardziej oryginalne dodatki. Tu przemawiający ze sceny sarmaci mówią swoim dobrze osadzonym w kontekście językiem. W materii komediowej najciekawsze dział stworzył właśnie Franciszek zabłoci, najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia obok Wojciecha Bogusławskiego. I wlasnie twórczość dramatyczna Zabłockiego dostarcza przykładow na wspolistnienie różnych prądów literackich. Tworzyl on tez libretta oper i sentymentalne dramy – najsłynniejsza – „ojciec dobry”.
Klasycyzm nie konczy się wraz z 3 rozbiorem polski. Klasycy tworzą nadal. Pojawia się nowe ostatnie pokolenie klasyków polskich. Po tym 3 rozbiorze sytuacja literatury diametralnie się zmienila, pojawily się nowe priorytety, nie chodzi już tylko o odbudowę państwa. Klasycy w tym okresie postanisławowskim, czyli w pierwszych dziesięcioleciach wieku 20 staraja się znaleźć odpowiedzi na pytania jak to było możliwe, czy zrobiono wszystko, aby uniknąć to co się utraciło, czyli niepodległość. To są teraz pytania na które probuje odpowiedziec literatura klasycystyczna. Dawało to nadzieje i punkt wyjścia do rozważań nad sytuacja polski. Przykładem poszukiwan jest twórczość liryczna Kajetana Koźmiana. Był on głównym krytykiem Mickiewicza. Ale zanim pojawili się romantycy, Koźmian stworzył cykl ód, kontynuator tego gatunku – ody napoleońskie, powiązane z osobą napoleona i nadzieje jakie mieli polacy względem napoleona. W tych odach napoleońskich pojawia się koncepcja, ze upadek polski był/jest niezgodny z poczuciem uniwersalnego ładu, wyłom w porządku natury, w perspektywie kosmosu, wszechświata, to co się stało jest wybrykiem natury. A zatem to przekonanie ze jest to wbrew naturze uzasadnia dopominanie się o odzyskanie niepodległości na zasadzie praw natury, stan wbrew naturze nie może długo trwać, trzeba ten naturalny porządek przywrocic. Rozwijają się w tej epoce również inne gatunki. Okres rozkwitu przezywa tragedia klasycystyczna. Dopiero po 3 rozbiorze, w 19 wieku to ostatnie pokoleniu klasykow znajduje dla tragedii większe zainteresowanie i zastosowanie. „Barbara Radziwiłłówna” Alojzego Felińskiego. Wykorzystywał temat historyczny by odpowiedzieć na pytanie z historycznej polski. Mowil w istocie rzeczy w tym kostiumie opowiadal o historii sprzed kilkunastu lat, o 3 rozbiorze. Glowny konflikt tej tragedii polega na skontrastowaniu dwóch wizji sprawowania władzy. Z jednej strony jest królowa Bona – rządna władzy intrygantka, która posługuje się nieczystymi zasadami, prezentuje model władcy despotycznego, dla którego liczy się dobro własne, i tylko jego wola powinna być ważne dla poddanych. Z drugiej strony mamy Zygmunta augusta, który popada w konflikt z narodem reprezentowanym przez sejm. Ożenił się z poddana, a sejm nie chce wyrazić na to zgody. Ale ten konflikt zostaje rozwiązany. W końcu sejm i krol zawierają kompromizm. Sejm zauwaza ze bona wykorzystuje sprawe na własne korzyści. Dwie zupełnie rozne wizje sposobu sprawowania władzy – despotyczny przeciwko szukającemu kompromisu, nie rozlewającego krwi swoich poddanych. Ten system który pokazuje Zygmunt jest nasz, pokazywany przez autora jako taki rodzimy. Barbara staje się uosobieniem polski, a jej smierc nabiera wymiaru alegorycznego, która upada pod ciosami zewnątrz w tym wypadku bony. 1817 – premiera sztuki. Współcześni dopatrywali się analogii z ym co dzialo się 20kilka lat wcześniej. W momencie gdy polacy się z sobą dogadali, wtrącają się obcy i zadają ostateczny cios. I tu figurą tych obcych jest bona. Cała wina za upadek Polski złożona jest na zewnętrzne potęgi. Jest to próba odpowiedzi na pytanie jak do tego doszło. I Feliński podejmuje tę próbę.
Po roku 1815 az do powstania listopadowego 1830 to koniec heroicznej fazy klasycyzmu.
Niechęć do polityczego rewolucjonizmu staje się takim znamieniem tego obozu klasyków, którzy pełnią rozne urzędy w królestwie polskim. Starają się funkcjonować w tych warunkach w sensie podtrzymywania narodowości. Stad tez ich niechęć do rewolucjonizmu literackiego. Te pomysły romantyczne na nową literaturę pochodzą głownie z niemiec. Sprawia to ze poezja ich jest nienarodowa. Ataki romantyków na ich klasycystyczne reguły wydają im się ciosem w ostatni bastion porządku jaki udało się ocalic po klęsce, ciosem który grozi upadkiem narodowej kultury, poza tym dla ludzi, którzy byli przekonani ze literatura jest znakiem jasności, duchów i innych był nie do przyjęcia, nie miało to wstępu do literatury wg klasyków. Stąd ten przeciw – syndrom oblężonej twierdzy.
Ostatnim wielkim dzielem był poemat Kajetana Koźmiana „ziemiaństwo polskie. Jest to poemat opisowy, odmiana rolnicza. Głównym wzorcem są georgiki Wergiliusza. Poemat ten miał być dzielem jego zycia, manifestem swiatopoglądowym, artystycznym. Kozmian pisać go przez 36 lat, fragmenty publikować, przedstawiał do oceny innym poetom. Modelowo spełniał zalecenia, aby modelować, nie spieszyć się, zanim przedstawi się dzieło szerokiej publiczności. W tym czasie zmieniala się tez strna polityczna zycia. W rezultacie ostateczna wersja pojawila się dopiero w 1839 roku, w czasie kiedy klasycyzm nalezal już do przeszłości, nie trafiło to dzieło w swój czas. Gdyby Koźmian nie zwalniał swojej pracy to byłoby to ostatnie wielkie dzieło polskiego klasycyzmu, a tak zostało zapomniane. Koźmian w tym poemacie przedstawia pewien model zycia jaki proponuje w warunkach utraty państwowej wolności. Przestawia rolnika, ziemianina, który może stać się rycerzem jest sytuacja tego wymaga. Sposobem realizacji przekonań o tym uniwersalnym ladzie jest wlasnie praca rolnika. Jest to poemat o uświęceniu pracy. W tym ujęciu Koźmiana ziemianin zyje w szczęśliwej zagrodzie, to mikrokosmos w której zyje ten rolnik. Dotyczy to tez ocalenia polskości. Idea pracy organicznej. Rezygnacja z działań bojowych, gwałtowynych, a ocelenie bytów przez pracę, zaproponują póżniej pozytywiści. Tymczasem nie jest to poemat rolniczy. Podejmuje on ponadczasowy problem rozdźwięku miedzy pracą a lojalnością. Ale utwor ten pozostal niezauważony.
Sentymentalizm
W latach 40. 18 wieku zaczyna się w angielskiej literaturze zarysowywać coraz bardziej radykany odwrot od i oświeceniowego racjonalizmu i klasycystycznego podejmowania literatury jako jasności, ładu, rozumu, harmonii. Za pierwszy utwor zwiastujący te zmiany uważany jest poemat eduarda Younga „skarga” albo „myśli nocne o życiu, śmierci i nieśmiertelności”. Poemat wydany w częściach w latach 1742-45 poemat refleksyjno-filozoficzno-dydaktyczny, stanowiący mieszaninę wiersza i prozy. Poemat miał być owocem jego stanu umysłu po stracie dzieci. Postawą podmiotu tego utworu jest karany subiektywizm, zwierzanie się z wlsnych przeżyc, ton wypowiedzi wysoce emocjonalny a jednocześnie nastroj zadumy, nostalgii , melancholii, a nawet też efekt grozy. Wszystko to to cechy opozycyjne do klasycystycznej poetyki. Rozwazania dotycza problemu śmierci, przemijania, wierze w zycie pozagrobowe, a jeśli pamietamy ze utwor jest powiązany z przeżyciami osobistymi autora, co znowu nie jest zgodne z klasycystyczna poetyka. Już wspolczesnie, gdy poemat się ukazal, zauważono, ze jest to powrot do estetyki barokowej, łącznie z efektami grozy. Tym utworem otwiera nową scieżkę w dalszym rozwoju literatury, na której zaczelo się pojawiać coraz więcej nowych tworcow podejmujących te same poszukiwania, które stoja w opozycji, stanowią odwrót od kultu rozumu jasności harmonii klasycystyczej.
W 1743 roku pojawia się kolejny znaczący utwór Roberta Braira „grób”. Tu mamy d czynienia z makabrycznymi obrazami śmierci, zwłok, gnicia, ale także sądu i kary po śmierci. Wlasnie od tego tytułu poematu wywodzi się nazwa tego nurtu w Anglii „szkoła poezji cmentarnej”. W polskiej historii literatury używa się terminu „poezja grobów”. Najwybitniejszym przedstawicielem tego nurtu okazal się Thomas Gray, autor wielu utworow, a najsłynniejszym była ukazana w 1755 roku „elegia napisana na wiejskim cmentarzu” – jeden z najbardziej znanych wierszy poezji angielskiej. Autor Unika makabry. Dominujący nastroj to poczucie przemijania, które jest wspólne wszystkim ludziom, jest losem człowieka, jednocześnie poczucie samotności jednostki. To jest ten ton, nie efekty grozy i makabry, ale raczej tonacja Greya stanie się z czasem dominująca. Poeci sentymentalni także polscy w 2 polowie 18 wieku siegac będą do tych srodków. Obok tego również w lit angielskiej pojawia się jeszcze inna tendencja – coraz większe zainteresowania przeszłością, epokami barbarzyńskimi – głownie średniowieczem, staje się terenem eksploracji nie tylko literackiej ale tez naukowej. Dzikość, im mniej cywilizacji tym lepiej, z tym wiązało się ożywienie mitologią celtycką, nordycką, germańską, dziajmi pogańskich narodów północy, celtów, wikingów, które dotąd literacko były przez wieki martwe, nie wykorzystywano ich w literaturze. To na polnocy poszukiwano inspiracji i w sferze historii i mitologii. Najciekwszym przykładem jest słynne dzieło Jamesa Macphersona „pieśń osjana”. Macpherson był szkotem z pochodzenia. W tamtych czasach polowa 18 wieku, szkocja po paru wiekach zmagania się z anglikami utracila resztki swojej niezawisłości, sanmodzielności, jaki nieautonomiczny skład. Szkoci przezywają upadek, narodową tragedię, resztkę tozsamosci politycznej, a także narodowej, która przez tyle wiekow starali się sobie zachować. Macpelson znał język gaicki – oryginalny jezyk szkocki i pracowal jako nauczyciel domowy w bogatych domach w Edynburgu. Kiedyś przebywając z jednym z wychowanków w uzdrowisku spotkal ludzi należących do szkockiego towarzystwa góralskiego, którym zaprezentowal urywki szkockiej poezji w jezyku gaickim, wywołał w nich zachwyt, został poproszony o zbieranie w szkocji zabytków szkockiej poezji. Przywiózł z tej wyprawy spisane przez siebie ustnie przekazane mu fragmenty poezji i rękopisy. Zaczął te utwory publikować, złożyl je jako całość i w 1755 roku powstały pieśni osjana. Syn króla szkockiego fingara, 3 wiek n.e. Są one wieloczęściowym utworem pisanym prozą, opowieścią o dawnych szkotach. Historie bardzo poruszające, walk szkotów z najeźdźcami germańskimi, o zwycięstwach nad tymi najeźdźcami, o bitwach z irlandią, pojawiają się postacie i wodzów i rycerzy i kobiet. Ci dawni szkoci okazują się być dzielni i rycerscy, ale także bardzo uczuciowi, skłonni do wzruszen, naród o wysokiej kulturze, który stworzyl tak fascynującą poezję. Wydane to zostało po angielsku, miał to być jego przekład tych gaickich oryginałów. Książka zrobiła wielka karierę, wpisala się w te nastroje, stała się dla szkotów pomnikiem narodowej kultury. Pokazywala wielkosc narodu w czasach kiedy o anglikach jeszcze nikt nie słyszał. Książką się fascynowano w całej europejskiej literaturze, powstawały liczne przekłady, w polsce tłumaczem był Ignacy Krasicki, także Franciszek Dionizy Kniaźnin. Często pojawiały się w literaturze poźniejszej fragmenty pieśni osjana, np. w cierpieniach młodego Wertera. W końcu kiedy wydał fragment w języku oryginalnym, okazało się ze we fragmencie pojawia się mnóstwo anglicyzmów, ostatecznie wątpliwości potwierdzilo w 1800 roku szkockie towarzystkwo góralskie (po śmierci) – piesni osjana są fałszerstwem, mistyfikacją. Macpherson wykorzystał pewne rozmowy z ludźmi, do napisania własnego utworu stylizowanego nie będącego zadnym przekładem – mistyfikacja literacka! Wywołała ona ogromne zainteresowanie i wrazenie i miała ogromny wpływ na literaturę romantyczną.
Późniejszym ośrodkiem jest francja. Ojciec sentymentalizmu to Jan Jakub Russeau.

cd. na następnym wykładzie.
nie poprawiałam tego za bardzo, więc jest bardzo dużo literówek.

[Julia]

Bardzo prosze o notatki z niedzieli ;D i z innych przedmiotow tez poprosze... )

[Magda]

Julia, a masz te pierwsze wykłady aż do tego z 19 marca? Brakuje mi też z 2 kwietnia - nie było mnie wtedy, więc jak masz to byłabym wdzięczna...
I jeśli możesz to proszę o wykład z soboty, ja jednak nie dałam rady pisać

[Ewelina]

Julia mogę Ci wysłać jedynie notatki z łaciny:)?

[Julia]

7.05 Sobota


We Francji w polowie‭ ‬18‭ ‬wieku pojawia sie rowniez sentymentalizm.‭ ‬Oblicze sentymentalizmu zdefiniowal Russeau.‭ ‬ur.‭ ‬1712‭ ‬w momencie kiedy zaczal formulowac swoj swiatopoglad byl czlowiekiem dojzalym,‭ ‬lecz wciaz niemajacy wykreowanego swojego miejsca w swiecie.‭ ‬Byl samoukiem‭ ‬-‭ ‬nie ukonczyl zadnej szkoly.‭ ‬Zachowal wieksza otwartosc umyslowa.‭ ‬Nie zostal‭ '‬sformatowany‭'‬.‭ ‬Jego zycie samouka‭ ‬-‭ ‬czerpanie wiedzy z doswiadczen mialo na niego wplyw.‭ ‬Byl outsiderem w owych czasach,‭ ‬nie miescil sie w owczesnych systemach.‭ ‬Poznawal mnostwo ludzi,‭ ‬imal sie wielu zajec.‭ ‬W wieku‭ ‬30‭ ‬prau lat wyruszyl do Paryza z zamiarem zdobycia jakiejs pozycji.‭ ‬Mial projekt,‭ ‬ktory chcial przedstawic akademii francuskiej byl to wynalazek nowego zapisu nutowego‭ ‬-‭ ‬odniesli sie do tego negatywnie.‭ ‬Ten niepasujacy do paryskiego swiata przybysz z prowincji‭ ‬-‭ ‬jakim byl rousseau‭ ‬-‭ ‬nie postrawil sie zachowac z konwencjami‭ ‬-‭ ‬zwrocil na siebie uwage m.in.‭ ‬srodowiska encyklopedystow‭ ‬-‭ ‬polowa‭ ‬18.‭ ‬wieku.‭ ‬Denis Widero‭? ‬zaproponowal R.‭ ‬pisanie hasel o tematyce muzycznej.‭ ‬Zwiazal sie on ze srodowiskiem encyklopedycznym.‭ ‬Jednak poglady tam panujace nie do konca mu odpowiadaly.‭ ‬Nie bylo to dla niego wymarzone towarzystwo‭ ‬-‭ ‬nie podobalo mu sie to do konca.‭ ‬w‭ ‬1750‭ ‬-‭ ‬ukazuje sie pierwszy jego tekst.‭ ‬Zdarzylo sie to od anegdotycznego zdarzenia:‭ ‬Byl odwiedzic przyjaciela w wiezieniu,‭ ‬wedrowal piechota i na drodze znalazl gazete w ktorej przeczytal ogloszenie o konkursie zorganizowana przez akademie w Dijon na rozprawe,‭ ‬traktat,‭ ‬ktory mialby byc odpowiedzia na pytanie'czy rozwoj nauk i sztuk przyczynil sie do rozwoju obyczajow srodowiskowych‭'‬.‭ ‬Rousseau doznal olsnienia imial w glowie zarys napisania tej rozprawy.‭ ‬Rousseau pytal przyjaciela o rade-‭ ‬ktory powiedzial mu,‭ ‬ze ma napisac innaczej niz wszyscy.‭ ‬Wygral owy konkurs,‭ ‬co bylo o tyle zaskakujace,‭ ‬ze napisal innaczej niz wszyscy i odpoweidzial przeczaco na podane pytanie.‭ ‬Tak prowokacyjnie napisane dzielo wzbudzilo polemiki.‭ ‬Towarzystwo salonowe zainteresowalo sie Rousseau.‭ ‬Nawet wyznawcy,‭ ‬Ci ktorzy uznawali,‭ ‬ze nauka i rozwoj cywilizacji to droga czowieka do szczescia,‭ ‬zainteresowali sie Rousseau.‭ ‬W‭ ‬1754‭ ‬powstaje kolejne jeg dzielo‭ ‬-‭ ‬bedace kontynuacja pierwszej fazy‭ (‬krytykujacej‭)‬.‭ ‬Byla to‭ '‬rozprawa o pochodzeniu nierownosci miedzy ludzmi‭'‬.‭ ‬Byla to konsekwentna rozprawa.‭ ‬Ta rozprawa zawiera wlasciwie wszystko co pozniej bedzie stanowilo jego poglad.‭ ‬edynym okresem w ktorym czlowiek byl szczesliwy byl pierwotny,‭ ‬najwczesniejszy okres istnienia czlowieka-‭ ‬czlowiek w stanie natury.‭ ‬Czasy kiedy luddzie nie tworzyi zadnej organizacji,‭ ‬zyli z dala od siebie,‭ ‬laczyli sie na zasadzie naturalnej‭ ‬-wiezow rodzinnych,‭ ‬prokreacyjnych.‭ ‬Nie istaniala gospodarka,‭ ‬zaden system ekonomiczny.‭ ‬Wszystko bylo dostepne w naturze.‭ ‬Wszystko zaczelo sie psuc w jednym momencie‭ ‬-‭ ‬kiedy jeden czlowiek powiedzial do drugiego‭ '‬to jest moje‭' ‬-‭ ‬wtedy kiedy narodzilo sie prawo wlasnosci.‭ ‬Kazde kolejne etapy sa wg Rousseau deradacyjne dla ludzkosci‭ ‬-‭ ‬podporzadkowywanie ludzi,‭ ‬niejednolitosc,‭ ‬chec posiadania‭ ‬-‭ ‬stad sie to wzielo.‭ ‬Z natury ludzie sa sobie rowni.‭ ‬Stad jego zasadniczy sprzeciw wobec cywilizacj‭ ‬-jako zla,‭ ‬ktore niszczy czlowieka.‭ ‬Rozstaje sie z encyklopedystami‭ ' ‬list do Danonberta o widowiskach‭' ‬-‭ ‬otwarty list,‭ ‬kolejny traktat,‭ ‬kolejna rozprawa do naczelnego encyklopedii w zwiazku z artykulem‭ '‬genewa‭'‬.‭ ‬Rousseau pochodzil z genewy.‭ ‬Bylo to kalwinsko‭ ‬-‭ ‬protestanckie miasto.‭ ‬Wplywalo to na konstytucje tego mini panstwa.‭ ‬Artykul do ktorego materialy dostarczyl Wolter znalazly sie uwagi po tytulem rzadu Genewy,‭ ‬ktore Rouseau uznal za obrazliwe.‭ ‬Posiadlosc Woltera lezala pomiedzy francja a szwajcaria.‭ ‬Szwajcarska czesc‭ ‬-‭ ‬podlegala pod prawa genewy.‭ ‬Wolter urzadzal ta amatorskie przedstawienia.‭ ‬W genewie teatr byl zakazany i stad jego klopoty z wladzami genewy.‭ ‬Dlatego podrzucil do artykulu pewne zlosliwe uwagi.‭ ‬Rousseau polemizowal z tym artykulem i poparl wladze genewskie.‭ ‬jest przeciwny teatrowi,‭ ‬jako wynalazkowi cywilizacji dazacemu do zepsucia.‭ ‬Teatr wedlug Rousseau wystawia na posmiewisko cnoty,‭ ‬dzieci sprzeciwiaja sie woli rodzicow,‭ ‬oslabia serca,‭ ‬odbiera heroizm‭ ‬-‭ ‬teatr nie poprawia a moze zepsuc‭ ( ‬jak cala cywilizacja‭)‬.‭ ‬Rousseau‭ '‬owi chodzilo o odnalezienie w sobie naturalnych wartosci,‭ ‬naturalnego stanu natury,‭ ‬ktore zostaly stlumione przez cywilizacje,‭ ‬wszelkie nakazy i zakazy.‭ ‬Czlowiek jest z natury dobry,‭ ‬to cywilizacja go psuje.‭ ‬jak do tego dojsc‭? ‬Rousseau odpowiada na to w dalszej czesci swojej tworczosci filozoficznej.‭ ‬W miedzyczasie pisal powiesc‭ ' ‬julia czyli nowa heloiza‭' ‬historia dwojga ludzi.‭ ‬Julia zaochana w nauczycielu Saint Pneux.‭ ‬Jest on czlowiekiem ubogim‭ ‬-‭ ‬prywatnym nauczycielem.‭ ‬Julia jest dorastajaca panna,‭ ‬a Saint niewiele starszy.‭ ‬O malzenstwie nie ma mowy,‭ ‬julia ma wyzsza pozycje spoleczna.‭ ‬Ojciej Julii przywozi kandydata na meza dla corki.‭ ‬Julia wdaje sie w konflikt z ojcem i chcac zyskac przewage spotyka sie z ukochanym w nocy.‭ ‬Przychodzi do julii poczucie winy.‭ ‬Boi sie,‭ ‬ze gdy wyjdzie to na jaw,‭ ‬jej matka umrze z rozpaczy.‭ ‬Ojciec dowiaduje sie o milosci corki i wydala Sainta.‭ ‬Powiesc jest utworem epistularnym‭ ‬-‭ ‬wszystko jest zawarte w listach.‭ ‬Matka znajduje listy i kontakt musi sie urwac.‭ ‬Zgadza sie na slub z Wolmarem,‭ ‬planujac romans z Saint Pneux.‭ ‬Wypowiadajac slowa przysiegi malzenskiej zzdaje sobie sprawe z wagi tych slow i postanawia jednak trzymac sie postanowien malzenskich.‭ ‬Duza role gra tutaj sumienie.‭ ‬Wolmar byl dobrym czlowiekiem‭ ‬-‭ ‬julia przyznala mu sie do tej milosci mlodzienczej.‭ ‬Zaprasza nawet Saint Pneux do siebie w odwiedziny.‭ ‬Okazuje sie,‭ ‬ze julia i saint nadal sie kochaja‭ ‬-‭ ‬opanowanie julii zapobieglo katastrofie.‭ ‬Saint przyjmuje propozycje pracy i uczenia dzieci julli i jej meza.‭ ‬julia ratujac tonace w stawie dziecko nabawia sie zapalenia pluc i umiera.‭ ‬Julia przyjmuje pogodnie swa smierc‭ ‬-‭ ‬jest wybawieniem z sytuacji z ktorej nie mogla sie wyplatac.‭ ‬Wyznaje iz kochala Sainta i niemogla sobe poradzic z tym uczuciem,‭ ‬nie potrafila.‭ ‬Cala powiesc opiera sie na zroznicowaniu spolecznym,‭ ‬przez ktore dwoje kochajacych sie ludzi nei moze zyc razem.‭ ‬Niektore listy zawieraja osobne traktaty na rozne tematy,‭ ‬nawet polemiczne do tego co glosili encyklopedysci‭ ‬w encyklopedi.‭ ‬Postawienie na pierwszymmiejscu milosci,‭ ‬subtelne rozwazania na temat ucucia-‭ ‬prekursorami byli autorzy barokowych romansow pasterskich.‭ ‬Roussrau upraszcza jezyk,‭ ‬jednak w uczuciach idzie dalej niz romans barokowy.‭ ‬Niezaleznie od mozliwych inspiracji R.‭ ‬dal tej powiesci cos,‭ ‬czego jescze nie bylo w literaturze.‭ ‬Sam ladunek ideowy.‭ ‬Noy model czlowieka-‭ ‬opozycyjny,‭ ‬odmienny od modelu z etosu rycerskiego i odmienny od modelu mieszczanskiego.‭ ‬Czlowiek czuly-‭ ‬literatura sentymentalna.‭ ‬Rozne od tego co glosila owczesna moralnosc i od tego co glosili filozofowie.‭ ‬1760‭ ‬-wydanie nowej heloizy.‭ ‬Publicznosc byla zachwycona tym dzielem.‭ ‬Dzielo wzbudzilo nowa mode,‭ ‬nowy styl zachowan.‭ ‬Byla kultowym dzielem w owcyh czasach.‭ ‬Do konca‭ ‬1700‭ ‬roku ukazalo sie wiele wydan tego dziela.‭ ‬Wywolala wiele nowych mod‭ ‬-‭ ‬mode na filantropie-pomaganie innym.‭ ‬Moda na turystyke gorska.‭ ‬Propaganda noweg modelu rodziny,‭ ‬zachowujaca patrialchalne tradycje,‭ ‬ale rowniez szczerosc wzajemna na plaszczyznie rodziny.‭ ‬Nie herarchia i dystans,‭ ‬ale szczerosc i uczuciowosc.‭ ‬Antycywilizacyjne wystapienia‭ ‬-‭ ‬przeciwstawianie natury/cywilizacji.‭ ‬Pochwala wsi i natury.‭ ‬Pchwala natury dzikiej i przeciwstawianiu tego zepsuciu wielkich miast,‭ ‬zepsuciu cywilizacyjnemu.‭ ‬Nawet krytycy dostrzegali dobre strony dziela,‭ ‬chetnie czytywali spoleczne czesci,‭ ‬listy dot.‭ ‬gospodarki itp.‭ ‬Nie tylko JJ.‭ ‬Rousseau wplynal na uksztaltowanie pewnych pogladow,‭ ‬jego tworczosc nie konczy sie na Nowej Heloidzie.‭ ‬Po tym dziele zaczyna sie u niego faza budowania modelu pozytywnego.‭ ‬Oddpowiada na pytanie‭ ' ‬jak uksztaltowac czlowieka na nowo,‭ ‬do zycia w zgodzie z natura‭ ' ‬-‭ ‬mowi o tym traktat‭ ' ‬Emil,‭ ‬czyli naukao zachwaniu‭' ‬jest to trktat pedagogiczny o wychowaniu.‭ ‬Pod wlasciwym kierownictwem Emil wyrasta na czlwieka naturalnego.‭ ‬Niczego mu sie nie narzuca.‭ ‬Nieprzygasza sie go,‭ ‬rozwija sie naturalne,‭ ‬dobre cechy.‭ ‬Odtrzucenie przymusu,‭ ‬rozwijanie naturalnych sklonnosci.‭ ‬Rownoczesnie ukazuje sie drugie dzielo pt‭ ' ‬umowa spoleczna‭' ‬-‭ ‬czlowiek urodzil sie wolny a wychowuje sie w niewoli.‭ ‬Suwerennosc narodu‭ ‬-‭ ‬wywodzi sie od Rousseau.‭ ‬Nie wola jednostkowa,‭ ‬a prawo obowiazujace wszystkich.‭ ‬Ostatnim jego dzielem sa‭ '‬wyznania‭' ‬-‭ ‬czyli jego autobiografia.‭ ‬Na swoim przykladzie przedstawia ilustracje swoich filozoficznych pogladow,‭ ‬pokazuje to na przyladzie jednostki.‭ ‬Pod wplywem spoleczenstwa zaczal sie staczac,‭ ‬a zdawzy sobie z tego sprawe powzial probe powrotu do nautury.‭ ‬Jest szczery.‭ ‬jego osobista historia mogaca sluzyc jako przyklad.‭ ‬Poglady innych filozofow rowniez staly sie filozoficznym zaczynem sentymentalizmu.‭ ‬Filozofia Johna Locka‭ ‬-‭ ‬sentymentalizm jest antyracjonalistyczny,‭ ‬to co zmyslowe buduje czlowieka.‭ ‬Jest to narzedzie poznania swiata,‭ ‬kontaktu ze swiatem.‭ ‬David Hume‭ ‬-‭ ‬jako pierwszy w‭ ‬18‭ ‬wieku glosil poglada,‭ ‬ze zdlnosc odczowania w czlowieku jest pierwotna,‭ ‬a rozum jest duzo pozniej.‭ ‬To samo pisze Rousseau.‭ ‬Poglady te legly u podstaw takich tendencji ajk subiektywizm,‭ ‬nazstawianie na jednostke,‭ ‬jednostkowa wizje rzeczywistosci.‭ ‬Sentymentalizm w polsce‭ ‬-‭ ‬wzial sie od Sterue.‭ ‬Otwarta deklaracja‭ ‬-‭ ‬uczucia ponad wszystkim.‭ ‬Relacje oparte na uczuciu sa jedynymi prawdziwymi.‭ ‬Pierwsze przejawy sentymentalizmu w polsce to polskie adapttacje i przeklady dram mieszczanskich.‭ ‬W roku‭ ‬1760.‭ ‬Rozwoj tego nurtu to druga polowa‭ ‬18‭ ‬i pierwsze stulecie‭ ‬19‭ ‬w.‭ ‬J.‭ ‬Jasinski,‭ ‬K.‭ ‬Brodzinski,‭ ‬wczesniej powiesciopisarze Krajewski,‭ ‬Jezielski.‭ ‬Rowniez Kropinski,‭ ‬Gutenberska,Boguslawski,‭ ‬Staszyc,‭ ‬Niemcewicz.‭

[Julia]

[Julia]

[Magda]

Bardzo, bardzo, bardzo dziękuję

[Gość]

Pytanie zabrzmi trochę nieracjonalnie, bo mamy wakacje, ale uzupełniam notatki w wolnych chwilach i brakuje mi wykładów z 5 marca i tego długiego kiedy było zastępstwo w niedzielę, tj. 8 maj.

Proszę o pomoc

Pozdrawiam, Magda